Gestuurde Organische Groei – GOG

Gebiedsontwikkeling Cruquiusterrein

Gestuurde Organische Groei (GOG) is de strategie voor de prijsvraaginzending van VLUG & Partners voor een prijsvraag over de transformatie van het Cruquiusterrein in het Oostelijke Havengebied in Amsterdam. Voor dit centraal in de stad gelegen bedrijventerrein vroeg het ‘Platform Openbare Ruimte’ een visie op de transformatie van het gebied. Hoofdvraag was de rol van de openbare ruimte in het vernieuwingsproces en een strategie voor fasering, proces en het vinden van mogelijke spelers.

Het traditionele planproces met een tabula-rasa-aanpak voldoet niet meer. Stedebouwkundige ontwikkeling moet als een geleidelijk proces plaatsvinden. We stellen Gestuurde Organische Groei voor als ontwikkelstrategie. De huidige verkaveling van het bedrijventerrein is geschikt voor een transformatie per kavel. Voor een netwerk van openbare ruimten met vrij toegankelijke oevers/kades en pleinen wordt ruimte gereserveerd zodra een kavel vrijkomt. Braakliggende terreinen en gebouwen buiten gebruik kunnen meteen worden bezet met tijdelijke, vooral openbare functies waardoor het Cruquiusterrein een eigen imago kan ontwikkelen op het niveau van de stad. Als er een initiatiefgroep met een passend programma en voldoende draagvlak gevonden is kan de ontwikkeling van een bepaald gedeelte van het terrein beginnen: de afzet is geregeld, het bouwproces kan verkort worden. De voordelen van deze stapsgewijze transformatie van het terrein op basis van de bestaande verkaveling zijn actieve deelnemende partijen, gespreide investeringen en ten slotte een gemengd woon- werkgebied.

Voordelen van gebiedsontwikkeling op basis van Gestuurde Organische Groei (GOG):

> Geleidelijke ontwikkeling

Industriële bedrijven verdwijnen langzaam, kavels worden stuk voor stuk ingevuld met tijdelijke, later met permanente functies.

> Flexibel reageren door geleidelijke realisatie

Functies, wensen en stedelijke kwaliteiten ontstaan tijdens het proces.

> Actieve deelnemende partijen

Latere gebruikers/eigenaren zijn zowel in de initiatief-/ontwikkelingsfasen als bij de exploitatie-/gebruiks-/beheersfasen betrokken. Ze kunnen mede het programma bepalen, waardoor herkenbaarheid van en identificatie met de woon- of werkomgeving sterker worden.

> Tijdelijke functies gedurende stapsgewijze planvorming en realisatie

Op het niveau van de stad geven deze functies de wijk een eigen imago en op het niveau van de buurt fungeren ze als ontmoetingsplekken voor buren. Bij succes kunnen enkele tijdelijke functies blijven bestaan.

Eerste ideeën: zomercamping, broedplaats, sportveld, cross- en skatebaan, horeca, gronddepot, kinderdagverblijf, ketenpark, manifestatie, openluchtbioscoop, festival, tentoonstelling, kermis, circus, markt, containerwoning en –bedrijfruimte, studioruimte enz.

> Projectafzet, projectontwikkeling en planvorming vinden integraal plaats

Dit in tegenstelling tot het traditionele planproces, waar projectontwikkeling en planvorming grotendeels onafhankelijk zijn van de projectafzet.

> Geleidelijke en gespreide investeringen, geen hoge voorinvesteringen

Met de opbrengsten van de ene ontwikkeling kan de volgende ontwikkeling in gang gezet worden. Tijdelijke functies en nog goed lopende bedrijven brengen d.m.v. huur- en pachtopbrengsten de rentelasten voor braakliggend terrein op.

> Gemengde buurt

In de loop van de tijd een differentiatie te laten ontstaan, zowel qua programma als in architectonische uitstraling en bouwstijl. Verrassende contrasten in de plaats van bedachte combinaties.