De Blaak meanderend in tijd en ruimte!

Rotterdam. Stad zonder hart maar mét sterke levenslijnen. Lijnen die kruisen, soms. Lijnen die niet per se eindpunten met elkaar verbinden maar in zichzelf kwaliteit hebben. Van uiteenlopende aard. Retail. Uitgaan. Kunst en sociale interactie, of zaken en verkeer. Enkele van die levenslijnen hebben nieuwe energie nodig. Het leven sijpelt er uit weg. En dat is zonde. Deze keer ligt de oplossing niet in een grote ingreep, operatieve chirurgie of lichaamsvreemde toevoegingen. Die oplossingen brengen de levenslijnen niet die duurzame energie de stad in staat stelt om de toekomst structureel en op eigen kracht aan te kunnen.

De rivier vindt zijn loop. Altijd weer. De Blaak/Westblaak (de Blaak) is zo’n levenslijn waaruit het leven langzaam wegvloeit. Het leven moet terug. De ingrepen en oplossingen van ooit hebben van de Blaak een eenzijdige functionele as voor verkeer en grote kantoren gemaakt. Mensen, verkeer, energie en passie stromen als door een kanaal, en raken kant noch wal. Snel. Ongehinderd. Zonder interactie, zonder frictie, zonder invloed. Er doorheen. En weg. De Blaak moet weer een echte rivier worden. Meanderend in tijd en ruimte. Waar alle stromen het gevecht en tegelijk de dans aangaan met de oever, met mensen, gebouwen, ambities, functies en drijfveren. Een rivier vindt zijn loop. Verandert continu. Past zich aan. En creëert stromen en tegenstromen. Kolken. Luwten. Uiterwaarden en boeiende en bloeiende oevers. Zo vindt de rivier zichzelf uit en terug. Elke dag opnieuw. Jaar na jaar, na jaar.

Van kanaal naar rivier. Hoe helpen we de rivier te laten ontstaan? Het bewegende, onregisseerbaar complexe geheel van stromen, krachten en toevalligheden die de nieuwe loop gaan vormen? Daarvoor moet er ruimte komen. Letterlijke ruimte. Door een deel van de verkeersstromen van de Blaak te verleggen naar één van de andere succesvolle (mobiliteits-) levenslijnen: Maasboulevard-Westdijk. De kracht van de rivier neemt een beetje af. Dat geeft ruimte om te mogen veranderen. Maar ook ruimte op andere niveaus is essentieel. Wetgeving, regelgeving, procedures. Een streven naar zo min mogelijk onnodige beperkingen.

Om direct daarna een aantal boeien uit te zetten. Boeien, van elke smaak of soort, die de diverse stromen dwingen of juist verleiden om hun route te verleggen en de interactie aan te gaan met andere belangen, met andere drijfveren, andere tijdspaden, tribes, belangen en talenten.

Boeien doen een nieuw krachtenveld ontwaken! Er zijn minstens enkele typen boeien die zeker zullen moeten worden uitgeworpen om de krachten te beïnvloeden, om routes te duiden, om belangen te laten interacteren. Ze zullen moeten ingrijpen op alle mogelijke drijfveren voor de – liefst zeer diverse – huidige en toekomstige Blakers en die hun handelen en beslissen beïnvloeden. Ze fungeren als een soort spelregels voor de ontwikkelingsmogelijkheden en vormen het startpunt van een steeds veranderend krachtenveld.

De diverse boeien:

De juridische boei. De vrijgekomen ruimte is van de gemeenschap. En blijft dat ook. Geen grondverkoop maar bruikleen voor bepaalde tijd. Verklaar het gebied tot “stedelijk woonerf”. De automobilist is te gast en parkeert onder het maaiveld.

De groene boei. Overbodige verharding wordt vervangen door groen. Er komt een evenementenveld (zoals het Malieveld en het Museumplein) en stroken voor urban farming, heemtuinen en schooltuinen. Bestaande boomgroepen worden verrijkt met inheemse fruitbomen.

De verkeersboei. Een fysieke ingreep in het straatprofiel om verkeer te verleggen en (minder) te definiëren. Creëer stroomversnellingen, stroomvertragingen, luwten, stuwingen, draaikolken, eilanden, landtongen, main- en tegenstroom. Creëer een rijk en gedifferentieerd milieu.

De bestemmingsboei. Geen permanente bestemmingen, maar tijdelijk gebruiksrecht. Elk levensvatbaar initiatief is welkom, maar geen enkel initiatief mag latere ontwikkeling in de weg staan. Geen eeuwig durende rechten of exclusiviteit, maar gebruiksconcessies voor 15 jaar, 20 jaar of 25 jaar.

De kennisboei. Slimme nieuwbouw krijgt voorrang. Dat zijn duurzame gebouwen die energie opwekken, fijnstof binden en moeiteloos schakelen van woning naar werkruimte, van winkel naar leslokaal, van zorg naar ontspanning, van voedselproductie naar hotel. Geheel of gedeeltelijk. Meegaand en steeds veranderend in tijd.

De financiële boei. Grond kost geld, maar de Blaak / Westblaak is al eens betaald. Laat niet de gewenste grondprijs het gebruik bepalen, maar pas de grondprijs aan bij de gewenste functie. De poppenkast en de schooltuin kunnen niets betalen, maar ze leveren de ijscokar wel klanten. Synergie en symbiose.

De kansboei. Marskramers, poppendokters, kunstenmakers, acrobaten, vuurspuwers, straatmuzikanten, goochelaars, kwakzalvers, hemelbestormers, waarzeggers, koorddansers, krijttekenaars, portretschilders, iriscopisten, wichelroedenlaars. Geef ze een kans. Bied ze een podium. Wie weet zit er een Albert Einstein, een Rembrandt of een Steve Jobs bij.

De bonusboei. Eigenaren die hun bestaande kantoor transformeren tot een duurzaam gebouw met meerdere functies, worden beloond met wat bouwgrond aan de Blaak/Westblaak. Naast de zelfstandige toegang tot het bestaande kantoor krijgen de nieuwe functies een eigen entree.

De tijd. Alle tijd is tijdelijk. Bakens en boeien worden regelmatig verzet.

De projectorganisatie op poten! De Blaak is een zelfstandige levenslijn. Nu en in de toekomst. Een levenslijn die voor het grootste deel zelf zijn eigen groei en gezondheid stuurt, draagt en hernieuwd. Daarom start de Blaak een stichting waarin alle betrokkenen, eigenaren en de gemeente deelnemen. Deze stroomlijnt het proces, waardoor tijdelijke en meer definitieve initiatieven zo ‘obstakelvrij’ mogelijk gecommuniceerd, voorbereid en gerealiseerd kunnen worden. Daarin plant de stichting niet in vaste tijdseenheden. Maar juist op basis van het ritme, interactie en samenspel van die initiatieven. Als een soort hyperlokale en sociale startup zal de Blaak zich zo richten op een haalbare, flexibele, diverse en duurzame revitalisering van deze belangrijke Rotterdamse levenslijn.